Śródziemnomorski region Europy oraz Bliski Wschód.

Daniel jest mniejszy od jelenia szlachetnego Cervus elaphus, a większy od sarny Capreolus capreolus. Długość ciała wynosi od 130 do 150 cm, wysokość w kłębie 80-90 cm. Masa ciała dorosłych samców (byków) wynosi od 46 do 80 kg, natomiast samic (łań) - od 35 do 52 kg. Sylwetka daniela jest bardziej krępa niż jelenia szlachetnego. Grzbiet i boki ciała mają ubarwienie rudobrązowe z charakterystycznymi białymi plamami. Wzdłuż kręgosłupa biegnie ciemna smuga. Biała plama na zadzie (lustro) jest ciemno obrzeżona. Ogon jest stosunkowo długi (od 16 do 25 cm), z wierzchu czarny, a od spodu biały. W zimie ubarwienie grzbietu ciała zmienia się na szare, bez białych plam. Byki mają poroże o masie dochodzącej do 7 kg, w formie łopatowato rozszerzających się ku górze tyk, z tzw. oczniakiem i opierakiem. Łopaty posiadają odnogi wyrastające w tylnej części łopaty, zwane sękami (Pucek i Sych 1984).

Daniele żyją w stadach (chmarach), prowadzonych przez starszą, doświadczoną łanię. Chmara składa się z łań i cieląt oraz zeszłorocznych młodych osobników obu płci. Starsze byki dołączają do chmary tylko w okresie rui. Przez pozostałą część roku byki prowadzą samotny tryb życia lub tworzą niewielkie chmary.

Okres rui, zwany u danieli bekowiskiem, przypada na listopad i grudzień. W czerwcu, po okresie ciąży trwającym około 220 dni, łania rodzi najczęściej dwa cielaki. Mają one ubarwienie czerwono-rdzawe z białymi plamami. Po mniej więcej tygodniu młode chodzą za matką, która dołącza do pozostałej części chmary. Młode karmione są mlekiem niekiedy aż do grudnia. Daniele osiągają dojrzałość płciową w drugim lub trzecim roku życia, jednak młode byki na ogół nie biorą udziału w rozrodzie. W naturze daniele żyją 20 do 25 lat, a w hodowlach - do 30 lat.

Daniele zasiedlają różnorodne siedliska. Preferują niewielkie lasy iglaste, liściaste i mieszane, graniczące z terenami uprawnymi i łąkami, natomiast unikają terenów wilgotnych (Trędowski 1992, Łabudzki 1993, Fruziński i Łabudzki 1998). Żywią się roślinnością zielną, mchami, porostami, pędami i korą drzew. Zjadają również żołędzie i kasztany.

Do okresu górnego plejstocenu zasięg daniela obejmował niemal całą Europę (Włodek 1979). Zlodowacenia spowodowały, że zasięg tego gatunku skurczył się do obszaru, który na obszarze Europy obejmował Turcję i Macedonię (Apollino 1999). Introdukcje danieli na tereny, na których występował przed zlodowaceniami rozpoczęły się już w czasach Cesarstwa Rzymskiego (Włodek 1979). W średniowieczu introdukcje miały miejsce w wielu krajach Europy Środkowej, m.in. na terenie Niemiec (VII w.), Danii (XI lub XII w.), na Węgrzech (XIII w.), w Czechach (XIV lub XVII w.) i na Białorusi (XVI w.).

Mimo że według większości źródeł daniele zostały po raz pierwszy introdukowane na obszar Polski w XVII w., to najwcześniejsza introdukcja miała miejsce najprawdopodobniej już w XIII wieku na Śląsku (Włodek 1979, Łabudzki 1993). Pierwotnie zwierzęta te były sprowadzane do hodowli i łowisk zamkniętych. Daniele były często przekazywane jako dary (m.in. przez Jana Kazimierza, Stefana Batorego i Jana III Sobieskiego), co przyczyniło się do rozwoju hodowli w wielu ośrodkach zlokalizowanych w różnych częściach kraju. Daniele hodowlane uciekały bądź były celowo wypuszczane na wolność. Jednak na większą skalę introdukcje do wolnej przyrody rozpoczęto na ziemiach polskich dopiero w drugiej połowie XIX w. (Włodek 1979). Przed I wojną światową jedna z największych populacji danieli w obecnych granicach Polski (prawie 1500 osobników w 1912 r.) występowała na terenie Puszczy Białowieskiej (Włodek 1979). Kolejnym obszarem licznego występowania danieli były lasy pszczyńskie. W 1888 r. tutejsza populacja tego gatunku liczyła prawie 500 osobników (Cenkier 1938). Pierwsza wojna światowa spowodowała znaczny spadek liczebności krajowej populacji daniela, m.in. w Puszczy Białowieskiej, gdzie ostatni daniel został zastrzelony w 1930 r. (Oko i Włodek 1978). Dane o liczebności i rozmieszczeniu danieli w okresie dwudziestolecia międzywojennego są niepełne. Ossowski (1936) podaje dla obszaru ówczesnej Polski liczbę 2 650 danieli w 1936 roku. Największe skupiska tego gatunku występowały na Ziemi Lubuskiej, w Prusach Wschodnich, na Śląsku, Pomorzu Zachodnim i w Wielkopolsce (Włodek 1979). W czasie II wojny światowej i bezpośrednio po jej zakończeniu obszar występowania danieli w Polsce zmniejszył się, a ich liczebność, przede wszystkim wskutek kłusownictwa, znacznie spadła. W 1946 r. wynosiła ona około 2000 osobników (Włodek 1979). Okresowa ochrona gatunku doprowadziła do wzrostu do poziomu około 2500 osobników w 1949 r. Po 1950 r. zapoczątkowano odłowy danieli z przegęszczonych populacji w zachodniej i północnej części kraju i przesiedlanie ich do środkowej i wschodniej Polski. Mimo że w latach 1961-1964 nastąpił regres liczebności danieli, to celowe introdukcje, w połączeniu z naturalną ekspansją istniejących populacji, przyczyniły się do wzrostu areału występowania tego gatunku w porównaniu z poprzednimi dekadami. Do 1968 r. odłowiono ogółem 950 danieli i introdukowano je w 70 nadleśnictwach, a całkowita liczba nadleśnictw, w których występował ten gatunek, wynosiła wówczas 148 (Oko i Włodek 1978). W ciągu 4 kolejnych lat nastąpił ponowny spadek liczebności i areału występowania danieli. W 1972 r. w 108 nadleśnictwach występowały 2573 osobniki (Włodek 1979).

Według danych Stacji Badawczej Polskiego Związku Łowieckiego (PZŁ) w Czempiniu, gromadzonych w ramach monitoringu zwierzyny łownej na podstawie krajowej sprawozdawczości łowieckiej, w obwodach dzierżawionych przez koła łowieckie (stanowiących około 90% wszystkich obwodów łowieckich w Polsce) w latach 80. XX wieku liczebność danieli wynosiła średnio około 2300. Od 1990 r. dane o liczebności danieli publikowane są w "Rocznikach Statystycznych" Głównego Urzędu Statystycznego. Dane te obejmują zarówno liczebność danieli w obwodach dzierżawionych przez koła łowieckie, jak i obwodach wyłączonych, a także na obszarach parków narodowych. Choć dane te nie obejmują ośrodków hodowlanych zwierzyny zarządzanych przez Lasy Państwowe, to można uznać, że dane dotyczą one całkowitej liczebności wolnożyjącej populacji gatunku w Polsce. W 1990 r. liczebność krajowej populacji danieli oceniana była na około 5400 osobników, a więc ponaddwukrotnie więcej niż średnia liczebność tego gatunku w obwodach dzierżawionych w poprzedniej dekadzie. Tak istotnego przyrostu liczebności danieli nie można przypisać wyłącznie temu, że dane sprzed 1990 r. nie obejmowały całości obszaru Polski, ale przede wszystkim temu, że mniej więcej od tego okresu, wskutek licznych introdukcji danieli, następuje rzeczywisty znaczący przyrost liczebności tego gatunku w naszym kraju. Z wyjątkiem sezonu 1995/1996, w którym nastąpił nieznaczny spadek liczebności daniela, w latach 1990-2007 liczebność populacji stale wzrastała o 2-11% (średnio ok. 6%) stanu z roku poprzedniego (ryc. 1). Całkowitą liczebność wolnożyjących danieli w Polsce w 2007 r. szacowano na około 15 400, a zatem niemal trzy razy więcej niż w 1990 r. (GUS 2007). Według danych GUS w tym samym okresie liczba odstrzeliwanych danieli wzrosła ponad dwukrotnie, z około 1700 osobników w 1990 r. do około 3500 w 2007 r. (ryc. 1) Jednak wobec szybkiego przyrostu liczby danieli, rzeczywisty poziom ich pozyskania w tych samych latach spadł z 32% do 24% stanu populacji. Wzrost liczebności danieli jest również znacznie szybszy niż przyrost krajowej populacji jelenia szlachetnego. W 1990 r. liczba jeleni szlachetnych w Polsce szacowana była na 92 200 osobników i była siedemnastokrotnie większa niż ówczesna liczba danieli. Choć w 2007 r. liczebność jeleni wzrosła do około 154 200 osobników, to była ona już tylko dziesięciokrotnie większa niż liczebność danieli w tym czasie.

Obecnie daniele występują w wolnej przyrodzie we wszystkich regionach kraju z wyjątkiem województwa podlaskiego. Największe populacje występują w Polsce zachodniej, w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim.

Poza populacją wolno żyjącą daniele występują w Polsce w hodowlach zamkniętych prowadzonych w celu uzyskania materiału do dalszych zasiedleń, a także na fermach hodowlanych produkujących mięso. Według informacji Polskiego Związku Hodowców Jeleniowatych w 2003 r. liczebność danieli fermowych szacowano na 1800-1900 (Dmuchowski 2003), a w 2006 r. już na około 10 000 osobników (A. Karwala - inf. ustna 2008).

Spośród 23 ankietowanych parków narodowych daniel występował w 4, a spośród 75 ankietowanych parków krajobrazowych - w 28. (Najberek 2007).

Przy umiarkowanej liczebności daniele (7-10 osobników na 100 ha powierzchni leśnej) nie wpływają istotnie na rodzimą przyrodę ani nie powodują istotnych szkód gospodarczych (Mierzwiński 1952, Włodek 1979, Pinkowski 1988, Fruziński i Łabudzki 1998). Negatywny wpływ danieli może się natomiast ujawniać przy ich bardzo dużej liczebności. Obserwowano, że jelenie szlachetne unikają części kompleksów leśnych, w których zagęszczenie danieli jest wysokie (Dzięgielewski 1962). Zimą, przy dużych zagęszczeniach, skutecznie konkurują one przy paśnikach z innymi gatunkami kopytnych. Konkurencję taką stwierdzono w stosunku do sarny (Dzięgielewski 1962) i młodych żubrów Bison bonasus (Włodek 1979). W sezonie wiosenno-letnim daniele - jak inne jeleniowate - mogą powodować szkody w uprawach zbóż, roślin oleistych i okopowych, a także w lasach. Straty w lasach powstają wskutek zgryzania kory i łyka drzew (tzw. spałowania) oraz zgryzania pędów i pączków w odnowieniach. Szczególnie narażone są świerk, sosna, buk, jesion, dąb i grab (Mierzwiński 1952, Dzięgielewski 1962). Choć nie brak doniesień o znacznych szkodach powodowanych przez daniele w uprawach i lasach (Cenkier 1938), to na ogół są one mniejsze niż straty powodowane przez jelenie szlachetne i sarny (Mierzwiński 1952, Trędowski 1992, Fruziński, Łabudzki 1998).

Spośród 98 ankietowanych obszarów chronionych w Polsce, informacje o negatywnym wpływie danieli uzyskano jedynie z Wielkopolskiego Parku Narodowego, choć skalę tego wpływu określono jako średnią (Najberek 2007). Z 31 pozostałych obszarów, na których stwierdzono występowanie danieli, nie było doniesień o szkodliwości tego gatunku.

Podobnie jak w przypadku kilku innych gatunków obcych zwierząt łownych, status prawny daniela jest w naszym kraju niejednoznaczny. Introdukcje ("zasiedlenia") danieli prowadzone są zgodnie z Ustawą - prawo łowieckie z dnia 13 października 1995 r. z późn. zm. (Dz. U.1995, Nr 147, poz. 713) i odpowiednimi rozporządzeniami Ministra Środowiska (Dz. U. 2005, Nr 45, poz. 433; Dz. U. 2005, Nr 48, poz. 459). Według przepisów zawartych w tych aktach prawnych, gospodarka łowiecka, w tym "zasiedlanie" łowisk, prowadzona jest w oparciu o wieloletnie łowieckie plany hodowlane i roczne plany łowieckie.

Jednocześnie daniel, jako gatunek obcy w naszym kraju, podlega Ustawie o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004, Nr 92, poz. 880), wedle której bez zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska zabronione jest wprowadzanie gatunków obcych do środowiska przyrodniczego. Ponieważ zapisy w tej ustawie nie odwołują się do kwestii introdukcji zwierząt łownych zawartych w Ustawie - prawo łowieckie, introdukcje danieli mogą być interpretowane jako złamanie przepisów o ochronie przyrody, karane grzywną lub aresztem. Sytuację prawną daniela w Polsce dodatkowo komplikuje fakt, że zgodnie z Ustawą hodowlaną z dnia 29 czerwca 2007 r. (Dz. U. 2007, Nr 133, poz. 921) jest on zaliczany do zwierząt gospodarskich, zatem może on być hodowany w celu pozyskania mięsa i skór. Uznanie daniela za zwierzę gospodarskie wyłącza ten gatunek z przepisów Ustawy - prawo łowieckie. Według zapisów tej ustawy, na prowadzenie chowu i hodowli zamkniętej zwierząt łownych, z wyjątkiem bażanta oraz zwierząt gospodarskich, konieczne jest uzyskanie zgody ministra właściwego do spraw środowiska.

Niejednoznaczność przepisów, umożliwiająca dużą dowolność w ich interpretacji, powoduje, że w ostatnich latach introdukcje danieli odbywają się w dużej mierze w sposób niepodlegający w praktyce żadnej kontroli ani ograniczeniom, co doprowadziło do bardzo znacznego wzrostu liczebności populacji tego gatunku w naszym kraju. Przyczynia się do tego również fakt, że w opinii części myśliwych daniel nie jest w naszym kraju gatunkiem obcym, ponieważ od dawna jest trwałym elementem fauny Polski i nie stanowi dla niej poważnego zagrożenia.

Daniel jest w Polsce gatunkiem łownym. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz. U. 2005, Nr 48, poz. 459) w okresie od 1 października do 31 stycznia polować można na byki, a w okresie od 1 października do 15 stycznia - na łanie i cielęta. Prawidłowa gospodarka łowiecka zakłada, że pozyskanie danieli powinno wynosić 20-35% wiosennego stanu populacji (Fruziński i Łabudzki 1998). Dane GUS wskazują, że po 1990 roku wzrost poziomu pozyskania danieli w Polsce nie nadąża za wzrostem liczebności populacji (ryc. 1). W celu ograniczenia tego wzrostu należy zatem rozważyć zwiększenie odstrzału, przy jednoczesnym ograniczeniu introdukcji tego gatunku.

Daniel jest gatunkiem promowanym do hodowli w obwodach łowieckich jako alternatywa dla jelenia szlachetnego. Liczebność danieli w Polsce podwoiła się w ciągu ostatnich kilkunastu lat. O ile poziom pozyskania danieli nie zostanie istotnie zwiększony, to wobec prowadzenia dalszych introdukcji celowych należy się w przyszłości spodziewać znacznego wzrostu liczebności tego gatunku w Polsce. Może to doprowadzić do zwiększenia negatywnego wpływu danieli na rodzime populacje jeleniowatych (konkurencja) i ekosystemy leśne. Wolno żyjące populacje daniela występują we wszystkich krajach sąsiadujących z Polską - z wyjątkiem Białorusi. Populacje na Białorusi (m.in. w Puszczy Białowieskiej) zanikły i obecnie rozważana jest tam możliwość ponownej introdukcji danieli (A. Kashtalian - inf. ustna 2006). Nowe introdukcje przeprowadzane są również na Słowacji, (A. Adamec - inf. ustna 2006). Mimo, że wsiedleń nie prowadzi się obecnie w Czechach, liczebność danieli w tym kraju szybko wzrasta w ostatnich latach. Wobec faktu, że zarówno na Słowacji jak i w Czechach daniele występują na terenach graniczących z Polską, należy się liczyć z możliwością rozprzestrzeniania tych populacji na teren naszego kraju oraz z przemieszczaniem się osobników w strefach granicznych.

In the historical times, the native range of Fallow Deer covered the Mediterranean parts of Europe and Middle East. Introductions of this species were started already by the Romans and in the Middle Ages they were practiced in many areas of central Europe. The earliest mention of the presence of Fallow Deer in the Polish territory dates back to the 13^th century but regular reports begin in the 17^th century. Originally the animals were kept in enclosure, or in semi-open hunting grounds. Introductions into the wild became popular after 1850. It is known that the population after World War I decreased and the first estimate of the total number in Poland, 2,650 individuals, comes from 1936. World War II brought a further decrease, down to 2,000 individuals in 1949. While new introductions resulted in expanding the area in which the species occurred, there were fluctuations in the numbers. In 1972 r. the total Polish population was 2,573 individuals and in 1980s - approximately 2,300. A very significant increase began in 1990s and, despite increased hunting, still continues. In 2007 there were as many as 15,400 Fallow Deer in Poland. The increase is no doubt a result of intensive introduction effort. Currently, the species occurs in the whole Polish territory, except for north-eastern parts. In addition, about 10,000 Fallow Deer are kept as farm animals. With moderate population numbers, Fallow Deer appear to have negligible effects upon native species or economy (tree damage). Some negative effects are observed at higher densities. This includes excluding European Deer Cervus elaphus. At feeders, Fallow Deer effectively compete with Roe Deer Capreolus capreolus and young European bison Bison bonasus. When in large numbers, Fallow Deer also cause damage to crops and forests. However, the overall impact of this species is considered to be low to moderate.

As Fallow Deer are more and more popular among hunters and the introduction effort has been increasing, it is expected that the population of this species in Poland will increase in future, which may lead to a more pronounced impact.