Morze Chińskie (bez stanowisk).

Daleki Wschód; naturalny areał tego gatunku rozciąga się od Hong Kongu (22°N) do Korei Północnej (Hymanson i in. 1999). Peters (1933) i Panning (1938) podają, że sięga on aż do Władywostoku, ale może tu chodzić o inny, podobny gatunek z rodzaju Eriocheir.

Krab wełnistoręki jest największym skorupiakiem zamieszkującym wody Polski. Spośród trzech gatunków krabów znajdowanych na terytorium Polski wyróżnia się szczypcami pokrytymi charakterystyczną "mufką" z gęsto osadzonych, chitynowych włosków sprawiających wrażenie "futra". Mufka ta jest znacznie gęstsza i pokrywa większą powierzchnię szczypiec u samca. Pancerz (karapaks), o szerokości nawet do 9 cm, jest owalny, co również odróżnia ten gatunek od pozostałych krabów spotykanych w Bałtyku, i zaopatrzony w cztery zaostrzone płaty boczne, na krawędzi przedniej karapaksu cztery ostre zęby. W południowo-wschodniej Azji występują cztery inne, bardzo podobne gatunki z rodzaju Eriocheir. Dlatego też możliwe jest, że któryś z nich również został zawleczony do wód europejskich, ale pozostaje nierozpoznany (Gollasch 1997).

Najliczniejsze populacje kraba wełnistorękiego zamieszkują Morze Żółte (Panning 1952). Jest to gatunek katadromiczny: larwy rozwijają się w wodach morskich, po czym migrują do estuariów, w czym często pomagają pływy. Młode kraby aktywnie przemieszczają się w górę rzek. W Azji kraby te znajdowane były w rzece Jangcy-ciang aż 1400 km od jej ujścia. Po jakimś czasie dorosłe kraby migrują w dół rzek, aby rozmnożyć się w morzu, gdzie następnie giną (Kaestner; 1970, Anger 1990). W zależności od czynników środowiskowych kraby wełnistorękie osiągają dojrzałość płciową od pierwszego do piątego roku życia (Panning 1939, Cohen i Carlton 1995). Zarówno w Azji, jak i w Europie okres rozrodczy tego gatunku rozciąga się od jesieni do wiosny (październik-maj) i wydaje się być skorelowany z fazami księżyca (Herborg i in. 2005). Samica produkuje od 250 tysięcy do 1 miliona jaj, które przyczepione do brzusznej strony odwłoka pozostają pod jej opieką do czasu wylęgu. Do ich rozwoju konieczne jest zasolenie powyżej 20‰ (Anger 1991, Cohen i Carlton 1995).

Krab wełnistoręki jest gatunkiem wszystkożernym. Młode osobniki odżywiają się głównie makrofitami i glonami (Potamogeton spp., Elodea sp., Lemna spp.), ale dorastając uzupełniają dietę o drobne bezkręgowce (mięczaki, skąposzczety, skorupiaki, larwy owadów), a czasem nawet ryby (Thiel 1938, Hoestland 1948, Tan 1984). Dawniej uważano (Panning 1939), że gatunek ten poluje na ryby, ale nowsze obserwacje wskazują, że atakuje on co najwyżej osłabione lub martwe osobniki w sieciach rybackich (Herborg - informacja ustna.). Do drapieżników polujących na kraby wełnistorękie zaliczyć można duże ryby drapieżne (np. jesiotr, sum), ptaki wodno-błotne (np. nury, czaple) oraz wydry (Veldhuizen, Hieb 1998).

Gatunek został przypadkowo wprowadzony do portów europejskich za pośrednictwem wód balastowych statków płynących z południowych Chin, w których zdołały przeżyć jego planktonowe larwy (Ingle 1986). Po raz pierwszy jego obecność zanotowano w 1912 roku w okolicach Verden, w rzece Allerm będącej dopływem Wezery (Panning 1939). Bardzo szybko rozprzestrzenił się on w przybrzeżnych słonawych wodach północnego Atlantyku, Morza Północnego i Bałtyckiego (Hällfors i in. 1981). Młode kraby migrowały masowo setki kilometrów w górę rzek; pierwsze obserwacje tego gatunku z wód śródlądowych pochodzą z 1926 roku z okolic Hamburga (Panning 1939). W latach 20. i 30. XX wieku liczne osobniki tego gatunku znajdowano w rzekach: Ems, Wezera, Elba, Hawela, Ren, w kanałach środkowoniemieckich, oraz w Danii, południowej Finlandii, południowo-wschodniej Szwecji, Czechosłowacji, Holandii, Belgii, północnej Francji i w Anglii (Peters i Panning 1933, Peters 1938, Panning 1939, Wolff, Sandee 1971, Ingle 1986). Gatunek ten zanotowano wówczas w Łabie w okolicach Pragi (ok. 700 km od morza) (Peters i Panning 1933, Panning 1939). O rozmiarze inwazji w Europie świadczyć może fakt, że w 1936 roku złowiono 262 600 kg, a w 1937 roku - 190 400 kg tych krabów. W niektórych miejscach łowiono ponad 100 000 krabów dziennie (Panning 1939). Po koniec lat 30. ubiegłego wieku inwazja kraba wełnistorękiego załamała się z nieznanych przyczyn. Lokalne eksplozje populacji obserwowano jeszcze do lat 50., np. wzdłuż wybrzeży Belgii i Holandii (Ingle 1986, Veldhuizen i Stanish 1999). W połowie XX wieku krab ten znaleziony był również w śródziemnomorskiej części Francji (Cohen, Carlton 1995). Od lat 90. obserwuje się ponowne zwiększenie liczby krabów wełnistorękich w wodach Holandii, Belgii, Anglii i Niemiec (Veldhuizen i Stanish 1999). Obecnie, wzdłuż atlantyckich wybrzeży Europy, krab ten sięga na południu do rzeki Tag (39,5°N) w Portugalii (Cabral i Costa 1999), a na północy do rzeki Dalaeven (60,7°N) w Szwecji (Herborg i in. 2005), oraz rzeki Tyne (55°N) w Wielkiej Brytanii (Herborg i in. 2002). W zlewisku Bałtyku sięga on na wschodzie aż do jeziora Ładoga w Rosji, gdzie znaleziono go po raz pierwszy w 2005 roku (Panov 2006). Zasiedlił on jednak także wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego (Zaitsev i Öztürk 2001), a także Kaspijskiego, jakkolwiek nie wiadomo, czy jest on w stanie rozmnażać się w tym akwenie (Robbins i in. 2006). Z Morza Czarnego gatunek ten migruje w górę Dunaju aż do okolic Belgradu, gdzie znaleziony był po raz pierwszy w 1995 roku (Paunovic i in. 2004).

Poza Europą krab wełnistoręki został zawleczony w latach 50. XX wieku na Hawaje, w latach 60. do Wielkich Jezior w Ameryce Północnej oraz do Zatoki Meksykańskiej, gdzie jednak najprawdopodobniej nie zadomowił się. W 1992 roku jego rozradzającą się populację odkryto również u wybrzeży pacyficznych USA - w Zatoce San Francisco i jej dopływach (Rudnick i in. 2005).

Na obecnym terytorium Polski krab wełnistoręki został odkryty po raz pierwszy przez Kulmatyckiego (1928) w Zalewie Szczecińskim. Wkrótce rozprzestrzenił się on wzdłuż wybrzeża Bałtyku, wchodząc do ujścia Wisły, a wkrótce do jezior mazurskich (Kulmatycki 1931, 1932; Demel 1932, Peters 1933, Grabda 1973). W latach 30. XX wieku gatunek ten był wielokrotnie obserwowany w wodach śródlądowych: w Wiśle koło Włocławka, w Warcie, Drwęcy oraz w jeziorze Wydminy w okolicach Giżycka. Najdalej na południe gatunek ten zanotowano w Odrze i jej dopływach na Górnym Śląsku w 1929 roku (Grabda 1973, Jażdżewski i Konopacka 1995). Po załamaniu się inwazji kraba wełnistorękiego pod koniec lat 30. ubiegłego wieku, wzdłuż wybrzeża Polski obserwowano jedynie pojedyncze osobniki. Jednak pod koniec XX w. gatunek ten znów zaczęto obserwować częściej i w wielu miejscach w Meklemburgii i niemieckiej części Zalewu Szczecińskiego (Zettler 1998). Na terytorium Polski gatunek ten jest obecnie znowu dość liczny w Zalewie Szczecińskim, w jeziorze Dąbie, w jeziorze Łebsko, wzdłuż Półwyspu Helskiego, w Zatoce Puckiej, Zatoce Gdańskiej, Zalewie Wiślanym, a także w Wiśle Śmiałej i Martwej (Normant i in. 2000, Czerniejewski i Filipiak 2001, Normant i in. 2002, Grabowski i in. 2005). Również niedawno, latem 2002 roku, krab ten został złowiony w Warcie koło Kostrzynia, znalezisko to było poprzedzone licznymi doniesieniami wędkarzy o występowaniu tego gatunku w okolicy (Ochwat 2002, Grabowski i in. 2005). Od czasu obserwacji tego gatunku w Drwęcy w 1972 roku (Grabda 1973), jest to pierwsze tak dalece śródlądowe stanowisko tego gatunku w Polsce (Grabowski i in. 2005). W dalszym ciągu nie ma dowodów, że krab wełnistoręki z powodzeniem rozradza się w naszych wodach, chociaż samice opiekujące się jajami znaleziono w Zatoce Gdańskiej (Normant i in. 2002).

Stwierdzony w jez. Łebsko w Słowińskim Parku Narodowym oraz w Warcie w obrębie Parku Narodowego "Ujście Warty" (Ochwat 2002, Grabowski i in. 2005).

Konsekwencją masowej obecności krabów może być konkurencja o pokarm z miejscowymi gatunkami raków, a także niszczenie ikry ryb odbywających tarło przy dnie lub wśród roślin (Veldhuizen i Stanish 1999).

Z racji masowego występowania gatunek ten powoduje poważne szkody w lokalnych ekosystemach i gospodarce człowieka. Z tego powodu został on uznany przez Międzynarodowę Unię Ochrony Przyrody (IUCN - WCU) za jeden ze 100 najgroźniejszych gatunków inwazyjnych na świecie (IUCN 2000). W Niemczech głębokie nory (do 50 cm), wykopywane przez setki tysięcy migrujących krabów, powodowały przyspieszoną erozję brzegów rzek i wałów przeciwpowodziowych oraz uszkodzenia urządzeń portowych (Peters i Panning 1933, Panning 1939). Podobne zniszczenia obserwuje się obecnie w rejonie Zatoki San Francisco w USA (Halat 1996). Dobrze udokumentowane są również szkody w gospodarce rybackiej (Panning 1939, Ingle 1986). Kraby pożerają osłabione i martwe ryby w sieciach rybackich, niszcząc przy tym również sprzęt połowowy. Z kolei u wybrzeży amerykańskich kraby niszczą zarówno sieci, jak i połowy krewetek. Podczas masowej inwazji kraby te zapełniają pułapki na komercyjnie poławiane gatunki, takie jak węgorze lub raki, ale także zatykają przepławki dla ryb w zbiornikach zaporowych oraz urządzenia do pobierania wody w elektrowniach (Veldhuizen i Stanish 1999). W obszarze naturalnego zasięgu znane są przypadki niszczenia przez kraba wełnistorękiego siewek ryżu na zalanych polach (Halat 1996).

Próby zwalczania kraba wełnistorękiego prowadzone były w Niemczech. Na masowo wędrujące kraby zastawiano pułapki i odławiano je w pobliżu przeszkód (np. betonowych zapór). Instalowano również przy dnie rzek ekrany elektryczne, które zabijały kraby znajdujące się w zasięgu ich działania (Panning 1939, Veldhuizen i Stanish 1999). Nie wiadomo jednak, czy działania te przyniosły pożądany skutek; wydaje się raczej, że załamanie inwazji kraba wełnistorękiego miało związek ze wzrastającym zanieczyszczeniem wód (Gollasch 1999, Vincent 1996). Z drugiej strony, krab wełnistoręki jedzony chętnie w Azji, jest coraz chętniej poławiany w celach konsumpcyjnych w Europie i Ameryce Płn. i serwowany w orientalnych restauracjach. Jego cena na zachodnich rynkach sięga nawet 30 dolarów za kilogram (Normant i in. 2002). Trzeba jednak wiedzieć, że krab wełnistoręki jest żywicielem pośrednim dalekowschodniej przywry Paragonimus westermani, atakującej ssaki (w tym również człowieka) i wywołującej objawy podobne do gruźlicy lub grypy. Zarażenie może nastąpić na skutek zjedzenia surowego lub niedogotowanego kraba. Do tej pory jednak nie zaobserwowano zakażeń tą przywrą poza naturalnym zasięgiem kraba wełnistorękiego (Ingle 1986, Halat 1996).

Z racji częstszych ostatnio obserwacji tego gatunku można wnioskować, że jego bałtycka populacja powiększa się. Niewykluczone jest zatem, że kraby wełnistorękie ponownie znajdowane będą częściej w wodach śródlądowych Polski i innych krajów regionu. Nie wiadomo jednak, czy jeszcze kiedyś powtórzą się epizody masowej inwazji tego gatunku, obserwowane w latach 20. i 30. ubiegłego wieku. Przy sprzyjających warunkach środowiskowych (wlewy wód atlantyckich) możliwe, że krab wełnistoręki będzie miał w zachodniej części Bałtyku dogodne warunki do rozrodu. Można spodziewać się wtedy intensywnej migracji młodych osobników również u naszych wybrzeży.

This largest crab occurring in Poland originates from Southeastern Asia. It is a catadromous species, breeding in seawater, migrating hundreds of kilometers up the rivers as juvenile and returning to the sea when adult. It was transported to Europe with ballast waters, and found for the first time in 1912 in the Allerm River in Germany. In 1920s and 1930s the crab became extremely abundant and migrated in thousands up many European rivers, reaching even the Elbe near Prague. In subsequent years this population explosion broke down, but the number of mitten crabs has increased again since 1990s. Right now, Chinese Mitten Crab is present all along the Atlantic coast of Europe south from 60.7°N to 39.5°N, also in the Mediterranean, Black and Caspian seas. It is also present in the entire Baltic Sea although it breeds only in its western, more saline part. Besides, the species was introduced accidentally to Hawaii and North America; breeding populations of this species are known from California. In Poland it was found first in Szczecin Lagoon in 1921, and in 1930s was present in many inland localities far from the sea. Now again more often, mainly along the coast, but also found in the Warta River. The species is omnivorous, but also predates effectively over other invertebrates, fish spawn as well as attacks fish in the fishing nets. However, the main negative impact of the species consists in destroying embankments and other shore construction, deteriorated by the holes and tunnels dug by massive populations of migrating mitten crabs. IUCN considered the species as one of the 100 most dangerous invasive species worldwide.