Lehmannia valentiana (Férussac, 1823)
pomrów walencjański
Valencia Slug, Threeband Garden Slug; Greenhouse Slug

 introdukcja historyczna, w zasadzie po roku 1800Rodzina  Limacidae  pomrowiowate
Rząd  Stylommatophora  trzonkooczne
Gromada  Gastropoda  ślimaki
Typ  Mollusca  mięczaki
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Walencja, Hiszpania.

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Półwysep Iberyjski, a prawdopodobnie całe zachodnie Śródziemnomorze, zarówno w części europejskiej, jak i północno-afrykańskiej. Z Algierii podawany jest z górskich lasów cedrowych oraz z udziałem dębu korkowego (do wys. 1700 m n.p.m.), jak też z siedlisk synantropijnych (Wiktor 1983).

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Ślimak nagi. Długość ciała: do 60 mm, długość płaszcza: ok. 1/3 długości ciała. Otwór oddechowy w tylnej połowie płaszcza. Ciało krępe, zwęża się klinowato ku tyłowi. Ubarwienie ciała kremowo-brunatne, na płaszczu zwykle brązowe lub pomidorowej barwy pasy boczne, niekiedy też pasek pośrodku. Pozostała część ciała może być gładka, lub paskowana albo pokryta plamkami. Podeszwa kremowa, śluz wodnisty, bezbarwny.

Cechy anatomiczne: charakterystyczną cechą wyróżniającą ten gatunek spośród innych należących do tego rodzaju jest szeroki, często płatowaty gruczoł penialny i jego połączenie z prąciem. W tym przypadku gruczoł penialny jest usytuowany w pobliżu przyczepu mięśnia retraktora, podczas gdy u innych naszych gatunków z rodzaju Lehmannia przyczepia się na przeciwnej ścianie prącia.

   
Biologia, ekologia  

Na obszarze naturalnego występowania ślimak ten żyje w zaroślach i wśród ziół nadpotokowych, chroniąc się pod kamieniami. Ale nawet w swojej ojczyźnie wykazuje predyspozycje do synantropizacji, zasiedlając wysypiska śmieci, ogrody i parki. W innych krajach Europy, w tym w Polsce, występuje tylko w cieplarniach, inspektach itp., gdzie chowa się pod doniczkami, kawałkami drewna i w szczelinach murów. Jest gatunkiem łatwo aklimatyzującym się i dzięki temu, jako element zawleczony, występuje dziś na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W chłodniejszych częściach świata żyje w cieplarniach. Odżywia się zielonymi częściami roślin, owocami i bulwami.

Jaja tego ślimaka są żółte, przezroczyste, wielkości 2-2,2 × 1,8 i są składane w złogach po 10-60 sztuk (Barker 1999). Żyje około roku.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Trudno ustalić, kiedy zaczął się rozprzestrzeniać na północ i wschód. Dane wskazują, że w Wielkiej Brytanii pojawił się w XIX wieku, jednak poza szklarniami pierwszy raz odnotowano go tam dopiero w 1981 roku (www.introduced-species.co.uk/Species/molluscs). W Szwecji został znaleziony pierwszy raz w 1921 roku, ale szerzej rozprzestrzenił się jako typowy gatunek szklarniowy w latach pięćdziesiątych (Waldén 1960). Na zachodzie zawleczono go na Azory i Wyspy Kanaryjskie, na północy - aż na Hebrydy, Orkady i Szetlandy. Występuje też w Belgii, Holandii, Danii, we Włoszech, na wyspach śródziemnomorskich (np. Majorka, Minorka, Korsyka). Pojedyncze stanowiska znajdują się w Polsce (Wiktor 2004), Rumunii (Grossu 1993), Austrii (Reischütz 1986) i na Litwie, gdzie po raz pierwszy został stwierdzony w 2002 roku w szklarniach w kilku miastach (Skujiene 2002). Zawleczony został na niemal wszystkie kontynenty i dziś znany jest z obu Ameryk, południowej i północnej Afryki, Australii i Nowej Zelandii oraz z Azji (Likharev i Wiktor 1980, Barker 1999).

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

Na obszarze Polski gatunek ten został znaleziony po raz pierwszy w 1958 roku w cieplarni w Lubiechowie koło Wałbrzycha, a następnie (1964) w cieplarni Ogrodu Botanicznego we Wrocławiu (Wiktor 1967). W naturze znaleziono go tylko raz w 1963 roku, w lesie na przedmieściach Zduńskiej Woli. Jego występowanie na tym stanowisku wydaje się jednak przypadkowe, jako że nigdy nie znaleziono go tam po raz drugi. Może się zdarzyć, że w sezonie letnim opuści pomieszczenie zamknięte i będzie przebywał w otaczającym go ogrodzie, jest jednak mało prawdopodobne, żeby w naszym klimacie mógł przetrwać zimę.

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak danych.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

W przypadku dużych zagęszczeń ślimak ten może wyrządzać poważne szkody w uprawach cieplarnianych i inspektowych, zjadając zielone części roślin oraz owoce i bulwy. Poza szklarniami nieobecny. Profilaktyka i zwalczanie w uprawach zamkniętych podobne jak w przypadku Arion lusitanicus.

   
Prognoza  

Przez zawleczenie może być rozprzestrzeniony w cieplarniach i uprawach zamkniętych na całym obszarze Polski.

   
Literatura  
  • Barker G.M. 1999. Naturalised terrestrial Stylommatophora (Mollusca: Gastropoda). Fauna of New Zealand 38: 1-253.
  • Grossu D. 1993. The Catalogue of the Molluscs from Romania. Travaux du Muséum d'Histoire Naturelle Grigore Antipa 33: 291-366.
  • Likharev I.M., Wiktor A. 1980 The fauna of slugs of the USSR and adjacent countries (Gastropoda terrestria nuda). In: Fauna SSSR, Molljuski 3 (5): 1-437. [in Russian].
  • Reischütz P.L. 1986. Die Verbreitung der Nacktschnecken Österreichs (Arionidae, Milacidae, Limacidae, Agriolimacidae, Boettgerillidae) (Supplement 2 des Catalogus Faunae Austriae). Sitzungsberichte Abt. I, 195 (1-5): 67-190.
  • Skujiene G. 2002. Lehmania valentiana (Férussac, 1823) - a newly introduced slug species in Lithuania (Gastropoda: Pulmonata: Limacidae). Acta Zoologica Lituanica 12(3): 341-344.
  • Waldén H. 1960. Om ett par för Sverige nya, anthropochora landmollusker, Limax valentianus Férussac och Deroceras caruanae (Pollonera), jämte nagra andra, kulturbundna arter. Göteborgs Kungliga Vetenskaps- och Vitterhets-Samhälles Handlingar, Ser. B. 8 (8): 1-48.
  • Wiktor A. 1967. Nowe dla Polski ślimaki nagie z rodzin Limacidae i Milacidae (Gastropoda). Fragmenta Faunistica 13: 323-335.
  • Wiktor A. 1983. Some data on slugs of Marocco and Algeria with description of a new Deroceras species. Malakologische Abhandlungen 8 (13): 155-166.
  • Wiktor A. 2004. Ślimaki lądowe Polski. Wyd. Mantis, Olsztyn: 1-302.
   
Streszczenie  

Lehmania valentiana (Férussac, 1823) originates from Iberian Peninsula but the probable homeland of this slug is the whole West Mediterranean area, both in Europe and North Africa. Due to its particular acclimatization abilities Valencia Slug has been introduced to all continents except for the Antarctic. In Poland it was found twice in hothouses (near Wałbrzych and Wrocław) and once in the wild but this last locality is questionable and has never been confirmed. It is little probable that in our climate the species could have survived winter outside closed rooms. Nevertheless, it can be introduced to other hothouses in the whole area of Poland, causing big damage.

   
Opracowanie  Ewa Stworzewicz
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014