Litargus balteatus Leconte, 1856
litargus pasiasty

 introdukcja bieżąca, ostatnie ćwierćwieczeintrodukcja/inwazja transoceaniczna, czyli międzykontynentalnaRodzina  Mycetophagidae  ścierowate
Rząd  Coleoptera  chrząszcze
Gromada  Insecta   owady
Typ  Arthropoda  stawonogi
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Hawaje (?).

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Prawdopodobnie Ameryka Północna.

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Drobny chrząszcz o długości 2,3-2,8 mm; wierzch ciała na ogół czarny, lecz na każdej pokrywie cztery jasne plamy - ich kształt i wielkość bywają zmienne. Zewnętrznie ten gatunek niemal nie różni się od L. connexus (Fourcr.) - dość pospolicie występującego w Europie (Lucht 1998).

   
Biologia, ekologia  

Zasiedla synantropijnie pryzmy kompostowe, a także składowiska siana, ściółki itp. odpadów roślinnego pochodzenia, ma więc zupełnie inne preferencje środowiskowe niż rodzimy, leśny L. connexus, który żyje pod przegrzybiałą korą i w butwiejącym drewnie (Burakowski i in. 2000).

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Do połowy XX wieku znany głównie z Ameryki Płn. i Hawajów. Z Europy wykazany po raz pierwszy z Berlina w 1938 r. (Horion 1961); 30 lat później stwierdzony w Nadrenii-Westfalii, natomiast w ostatnich dwóch dekadach notowany był już w kilku innych landach niemieckich (Lucht 1998), a równocześnie podawany także z innych części Europy Środkowej (Czechy, Morawy i Austria). W Szwecji notowany był synantropijnie zarówno w usytuowanej na południu Skanii, jak i w położonej na północy (ok. 66°N) prowincji Norrbotten (Lundberg 1995).

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

W kraju stwierdzony po raz pierwszy z końcem lat 80. XX w. Wielkopolsce (Borowiec 1991), a następnie także na Dolnym Śląsku (Borowiec 1996) i Górnym (Grzywocz i Szołtys 1997). Stanowiska te nawiązują kierunkowo do wschodnioniemieckich, podobnie jak stanowiska śląskie - do morawskich, czeskich i austriackich.

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak danych.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Brak danych odnośnie oddziaływań ekologicznych.

   
Szkodliwość, profilaktyka i zwalczanie  

Nie ma znaczenia gospodarczego.

   
Prognoza  

Prawdopodobnie nadal będzie utrzymana dwukierunkowa tendencja ekspansji w Fennoskandii na NE, w Europie Środkowej na S i być może SE. Należy się jednak spodziewać także ekspansji z Niemiec na W (Francja) i ewentualnie SW (Szwajcaria, Włochy?), która być może jest w toku, ale z tych krajów brak jest informacji, zapewne przez małe zainteresowanie faunistyką regionalną.

   
Literatura  
  • Borowiec L. 1991. Nowe i rzadkie dla Polski gatunki chrząszczy (Coleoptera). Wiadomości Entomologiczne 10: 197-205.
  • Borowiec L. 1996. Kilka rzadszych gatunków chrząszczy (Coleoptera) z Sudetów Zachodnich. Wiadomości Entomologiczne 14: 188.
  • Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 2000. Chrząszcze Coleoptera. Uzupełnienia tomów 2-21. Katalog fauny Polski, część XXIII, tom 22. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa: 1-252 + mp. nlb.
  • Grzywocz J., Szołtys H. 1997. Materiały do poznania koleopterofauny Górnego Śląska (Coleoptera). Acta Entomologica Silesiana 4: 14-18.
  • Horion A. 1961. Faunistik der mitteleuropäischen Käfer. Band VIII: Clavicornia 2. Teil (Thorictidae bis Cisidae), Teredilia, Coccinellidae. Überlingen-Bodensee: XVI + 375 ss. Lucht W. 1989. Familie: Mycetophagidae, 261-262, In: W.H. Lucht, B. Klausnitzer (eds), Die Käfer Mitteleuropas. 4. Supplementband. Goecke & Evers, Krefeld; Gustav Fischer Verlag, Jena: 1-400.
  • Lundberg S. 1995. Catalogus coleopterorum Sueciae. Naturhistoriska Riksmuseet. Entomologiska Föreningen. Stockholm: 1-224.
   
Streszczenie  

Litargus balteatus Lec. originates probably from North America but has been described from Hawaii. This beetle is a saprophage colonizing compost heaps, hay stacks and dumps of waste of plant origin. In Europe it was first found in Berlin (1938), and in the next decades it was discovered in the remaining countries of Central Europe and Scandinavia. In Poland it was noted for the first time at the end of the 1980s in Wielkopolska, and next, also in Silesia. It is of no economic importance and we do not know what is its impact on the environment. The slow rate of its spread in Europe may testify to resistance of native species to invader establishment.

   
Opracowanie  Jerzy Pawłowski
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014