Zasięg naturalnego występowania gatunku obejmował prawie całą Amerykę Północną: od koła podbiegunowego po Zatokę Meksykańską (Willner i in. 1980).

Piżmak jest dość dużym gryzoniem o krępej budowie ciała. Głowa stosunkowo duża, uszy prawie niewidoczne, pysk tępo zakończony. Ogon jest bocznie spłaszczony, pokryty łuskowatą skórą. Przednie kończyny są bardzo sprawne i chwytne, natomiast tylne są mocniejsze i służą do pływania (ich długie palce nie są spięte błoną pławną, tylko po obu stronach mają gęste, szczeciniaste włosy). Brak dymorfizmu płciowego, natomiast istnieje duża zmienność wymiarów i masy ciała między piżmakami z różnych części geograficznego zasięgu gatunku. Masa ciała dorosłych osobników wynosi 0,7-1,8 kg, długość ciała 27-35 cm, a długość ogona 20-28 cm (Ruprecht 1974, Willner i in. 1980). Całe ciało piżmaka, z wyjątkiem palców kończyn i ogona, pokryte jest gęstym futrem, które więzi w sobie pęcherzyki powietrza, przez co futro jest wodoodporne. Ubarwienie ciała wykazuje znaczną zmienność geograficzną i indywidualną, zwykle na grzbiecie i głowie futro jest ciemnobrunatne, a na stronie brzusznej szarordzawe.

Piżmaki prowadzą ziemno-wodny tryb życia: zasiedlają brzegi jezior i rzek, bagna, rozlewiska i kanały melioracyjne. Preferują miejsca z bogatą roślinnością wodną. Gryzonie te kopią nory w brzegach lub budują na wodzie chatki z materiału roślinnego (Danell 1978). Nory (o średnicy 13-15 cm i długości do 13 m) mają wejście pod wodą i wiodą do komory powyżej poziomu wody (Connors i in. 2000). Chatki w formie kopczyków z materiału roślinnego i błota (nawet do 1,8 m średnicy i 1,5 m wysokości nad poziom wody) budowane są na twardym podłożu, a do ich wnętrza prowadzą podwodne wejścia (Errington 1963). Piżmaki są aktywne w ciągu całej doby, ale szczyt aktywności przypada na okres od popołudnia do świtu (Stewart i Bider 1974, Brooks 1985). Gryzonie te żywią się roślinami wodnymi (zwłaszcza pałką wodną, sitowiami, skrzypami i rdestnicami), turzycami i wierzbami oraz roślinami uprawnymi. Kiedy pokarm roślinny jest trudno dostępny, zjadają także mięczaki, skorupiaki, żaby i ryby (Willner i in. 1980). Piżmaki żyją w dużych grupach rodzinnych w ramach określonych terytoriów (Neal 1968, Vincent i Quéré 1972), których wielkość rzadko dochodzi do kilku hektarów. Zagęszczenie piżmaków w najlepszych siedliskach może osiągać nawet do 600 osobników na hektar (MacArthur 1978; Proulx i Gilbert 1983). Piżmaki są poligamiczne, poszczególne osobniki mogą kojarzyć się z wieloma partnerami. Samice mają do kilku miotów (o liczebności 5-10 młodych) w ciągu roku. Potomstwo usamodzielnia się w wieku 3-4 tygodni i osiąga dojrzałość płciową w wieku 7-12 miesięcy (Errington 1963, Baker 1983, Boutin 1987).

W 1905 roku hrabia Colloredo-Mannsfeld wypuścił 5 osobników (2 samce i 3 samice) na stawach rybnych w miejscowości Staré Huti u Dobříše (zachodnie Czechy). Zwierzęta te znalazły tam idealne warunki bytowania i nastąpiła niezwykle szybka ekspansja populacji piżmaka we wszystkich kierunkach z szybkością około 25 km rocznie (Nowak 1971). Oprócz tego, że piżmaki aktywnie przemieszczają się w poszukiwaniu nowych siedlisk, potrafią także szybko migrować na duże odległości (do 160 km dziennie) wykorzystując unoszenie przez prądy wodne w rzekach (Böhmer i in. 2001). W 1914 r. piżmaki osiągnęły Niemcy i prawdopodobnie w tym samym czasie Austrię, w 1915 r. Węgry, w 1924 r. Polskę, w 1932 r. Jugosławię i w 1942 r. Rumunię.

Gatunek ten uważany był za cenne zwierzę futerkowe, dlatego też w początkach XX wieku zakładano liczne fermy (Francja i Belgia). Ucieczki zwierząt z ferm stanowiły istotne źródło dla stworzenia wolno żyjących populacji. Dodatkowo prowadzone były celowe introdukcje tego gatunku (np. Finlandia), ale przodował w tym dawny Związek Radziecki, w którym od 1928 roku dokonano ponad 3 000 wsiedleń, a liczba wypuszczonych zwierząt przewyższała 300 000 (Chashchukhin 1987).

Obecnie piżmak występuje powszechnie w zachodniej, centralnej i północno-wschodniej części kontynentu europejskiego (Zima 1999). W Rosji piżmak zasiedla obecnie wszystkie wody z wyjątkiem obszarów w strefie arktycznej i pustynnej (Amirkhanov 1997). Nie bytuje na Wyspach Brytyjskich - został tam skutecznie wytępiony w latach 30. XX wieku (Gosling i Baker 1989). W wyniku introdukcji piżmak występuje także szeroko w północnej i wschodniej Azji oraz lokalnie w Ameryce Południowej (Willner i in. 1980).

Piżmak przedostał się do Polski dwoma drogami: przez naturalne rozprzestrzenienie się z Czech (miało to zasadnicze znaczenie dla zasiedlenia obszaru naszego kraju) oraz przez sprowadzanie do ferm hodowlanych, skąd nierzadko wydostawał się na wolność (Nowak 1966). We współczesnych granicach Polski piżmak pojawił się w 1924 roku, najprawdopodobniej przedostając się z Czech doliną rzeki Orlicy w okolice Bystrzycy Kłodzkiej, a być może także w okolicy Przełęczy Lubawskiej, a stamtąd dopiero do Odry, po czym zarówno w górę, jak i w dół tej rzeki (Nowak 1966). Hodowla fermowa piżmaków rozpoczęła się w Polsce w drugiej połowie lat 20. XX w. i rozwinęła się bardziej z początkiem lat 30. tegoż wieku. Brak jest kompletnych informacji o lokalizacjach tych ferm, ale udało się zebrać dane o tych największych (Nowak 1966). Większość hodowli tych gryzoni zlikwidowano po wydaniu w 1934 roku zarządzenia nakazującego budowę kosztownych urządzeń zabezpieczających przed ucieczkami zwierząt. Po tym okresie proces rozprzestrzeniania się piżmaka przebiegał więc z pewnością na drodze naturalnej i był jedynie hamowany przez intensywne tępienie tego gryzonia. Okres II wojny światowej sprzyjał szybkiej ekspansji piżmaka, tak, że do 1945 roku gryzoń ten zasiedlił większość obszaru naszego kraju. Wydaje się, że piżmak zasiedlił cały kraj do końca lat 50. XX w. (Nowak 1966). Występował z pewnością bardzo licznie, gdyż w latach 1949-1963 skupiono w Polsce ponad 700 000 skór tych zwierząt (Nowak 1966). Jedyne do tej pory szczegółowe badania stanu fauny krajowej, których wynikiem było opublikowanie "Atlasu rozmieszczenia ssaków w Polsce" potwierdziły, że gatunek ten występował w całym kraju (Raczyński 1983), z wyjątkiem najwyższych partii Karpat (Jamrozy 1994). Jednak w latach 80. XX wieku nastąpił ogromny spadek liczebności piżmaka w Polsce, tak, że w wielu lokalizacjach wyginął zupełnie (Pielowski i in. 1993). Wydaje się, że jest to cecha naturalna populacji tego gryzonia, które charakteryzują się cyklicznymi (zwykle w cyklu 10-letnim) głębokimi zmianami liczebności (Elton i Nicholson 1942; Erb i in. 2000). Przyczyny tych fluktuacji nie są do końca wyjaśnione, sugeruje się wpływ drapieżnictwa, głównie norki amerykańskiej (Viljugrein i in. 2001), czynniki pokarmowe, pasożyty i choroby.

Zasiedlanie obszaru Polski przez piżmaka trwało około 30 lat i przebiegało więc w formie dość nieregularnej, gdyż oprócz powiększającego się zwartego areału tego gatunku powstawały ciągle oddalone, izolowane od niego stanowiska. Trudno też nawet mówić o stałym kierunku inwazji, gdyż naprzeciw osobnikom rozprzestrzeniającym się ku północy wychodziły często osobniki pochodzące z izolowanych stanowisk znajdujących się na północ od zwartego areału (Nowak 1966). Drogami inwazji piżmaka w Polsce były duże rzeki (głównie Wisła, Warta i Odra), a następnie rozprzestrzenił się on wzdłuż sieci mniejszych cieków i zbiorników wodnych (Nowak 1971).

Piżmak zasiedla większość parków narodowych i parków krajobrazowych, gdziekolwiek siedlisko obfituje w zbiorniki i cieki wodne. Spośród polskich parków narodowych nie występuje jedynie na południu naszego kraju, w parkach o charakterze typowo górskim: Tatrzańskim, Babiogórskim, Gorczańskim, Bieszczadzkim, Świętokrzyskim, Karkonoskim i Gór Stołowych (H. Okarma - dane niepubl.).

Rola piżmaka w ekosystemie jako obcego gatunku inwazyjnego jest słabo poznana, ale zwykle uznaje się ją za mało istotną, tymczasem piżmaki zjadają dziennie pokarm roślinny o masie przewyższającej znacznie masę ich ciała. Fakt ten oraz wykorzystywanie dużej objętości materiału roślinnego do budowania chatek i platform pokarmowych sprawia, że gryzonie te wpływają więc w mocny sposób na wegetację: przede wszystkim na różnorodność gatunkową roślin i ich biomasę (Smirnov i Tretyakov 1998, Connors i in. 2000). Duże zagęszczenie piżmaków sprawia, że roślinność jest wyjedzona i tworzą się znaczne przestrzenie otwartej wody, co zwiększa różnorodność siedliska dla innych zwierząt (Pelikán i in. 1970, Danell 1978).

Negatywna rola piżmaków związana jest głównie z kopaniem przez nie nor w brzegach rzek i naturalnych zbiorników wodnych oraz grobli, wałów i tam utrzymujących reżim wodny wymagany przez człowieka. Nory osłabiają ich odporność na działanie wody, a zapadanie się nor jeszcze bardziej eroduje brzegi. Zdarzają się też przypadki zawalenia się nor pod ludźmi lub sprzętem technicznym poruszającymi się wzdłuż brzegów. Piżmaki budują też swoje domki w rurach melioracyjnych, przez co zupełnie je zatykają i tamują odpływ wody. W Niemczech straty powodowane przez piżmaki w brzegach rzek i różnego rodzaju urządzeniach wodnych szacuje się na ponad 2 mln euro rocznie (Reinhardt i in. 2003). Zdecydowanie mniejszym problemem są szkody w uprawach rolnych, warzywniczych i ogrodach, które zdarzają się lokalnie i przy wysokich zagęszczeniach piżmaków. Największe straty mogą powstawać w uprawach kukurydzy, rzadziej buraków cukrowych, zbóż, koniczyny, marchwi, soi i plantacjach żurawiny (Doude van Troostwijk 1976, Baker 1983, Miller 1994).

Wskazuje się także, że piżmaki są żywicielem pośrednim tasiemca wieńcogłowego Echinococcus multiloculari powodującego groźną chorobę pasożytniczą - bąblowicę. Badania w Niemczech wykazały, że do 28% osobników w populacjach tego gryzonia jest zarażonych tym tasiemcem i sugeruje się, że piżmaki przyczyniają się do rozprzestrzenienia się tego pasożyta (Romig 1999).

Straty w uprawach rolnych można wyeliminować w bardzo prosty sposób przez ogrodzenie upraw od strony wody lub lokowanie ich dalej niż 200 m od wody. Destrukcyjnego wpływu piżmaków na brzegi nie można zupełnie wyeliminować, natomiast można go znacznie ograniczyć przez odpowiednie działania profilaktyczne, np.: formowanie łagodnych spadków linii brzegowej (stosunek 3:1 lub mniejszy) czyni je zdecydowanie mniej atrakcyjnymi dla piżmaków niż strome brzegi; utworzenie półki ziemnej (3 m szerokości) od podstawy tamy w kierunku cieku lub zbiornika wodnego, której górny poziom znajduje się na równi z powierzchnią wody; zabezpieczanie warstwą kamieni lub stalową siatką strefy najbardziej narażonej na działalność piżmaków (od 90 poniżej do 30 cm ponad poziom wody) (Miller 1994).

Piżmak powinien być zwalczany, chociaż jego całkowite wytępienie w Polsce nie jest możliwe, ponieważ bytuje on we wszystkich krajach ościennych. Najbardziej efektywnym sposobem zwalczania gatunku (lub odłowu na futra) są różnego rodzaju pułapki łapiące za nogi lub tułów oraz pułapki klatkowe. W latach 1963-1975 piżmak był nawet skreślony z listy zwierząt łownych, co spowodowało jego masowe wybijanie wszelkimi metodami (Pielowski i in. 1993). Obecnie piżmak jest w Polsce gatunkiem łownym, dlatego jedynym legalnym sposobem jego zwalczania jest odstrzał. Według obowiązującego Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. (Dz. U. 2005, nr 48, poz. 459) polowanie na ten gatunek dozwolone jest od 11 sierpnia do 15 kwietnia, a na terenie rybackich obrębów hodowlanych - przez cały rok.

Piżmak wydaje się być gatunkiem bardzo dobrze zadomowionym w Europie Centralnej, a w Polsce zasiedla właściwie wszystkie odpowiadające mu siedliska. Fakt opuszczania przez te gryzonie licznych siedlisk w Polsce pod koniec XX wieku jest wynikiem znacznego zmniejszenia liczebności tych zwierząt, najprawdopodobniej na skutek naturalnych długookresowych fluktuacji ich populacji. W rachubę wchodzi też wzrastające oddziaływanie na piżmaki średnio dużych drapieżników, np. norki amerykańskiej i wydry (Bartoszewicz i Zalewski 2003, Wilson 1954). Jeśli hipoteza o fluktuacjach piżmaka jest trafna, to należałoby oczekiwać, że liczebność tego gatunku znów wzrośnie i ponownie pojawi się on w większości lokalizacji, gdzie był obserwowany pod koniec lat 70. XX wieku.

Original range of the species distribution covered nearly all North America. In 1905 few individuals were introduced to Europe (western Czech) and the rapidly growing population expanded in all directions at a spectacular rate. Additionally, at the beginning of the 20^th century muskrats were kept in a few fur farms and escaped individuals started several new populations. Intentional introductions on a large scale (hundred thousands animals) were also conducted in the former Soviet Union and Finland. Currently, muskrats occur in western, central and north-eastern Europe. In the British Isles they were eradicated in the 1930s.

Muskrat numbers should be controlled, however, efforts at its eradication in Poland will never succeed because its continuous distribution range covers all our neighboring countries. Additionally, Muskrat is a game species in Poland, which means that the only way of harvest is hunting. The use of the most effective eradication measures, i.e. various traps, is forbidden.