Południowo-wschodnia Azja (Indie, Półwysep Malajski i południowe Chiny). Autorzy nie są zgodni, co do naturalnego zasięgu tego gatunku (Niethammer 1975, Lever 1985, Long 2003).

Obecnie rozróżniane są dwie formy, jedna o liczbie chromosomów 2N= 38 (rzadziej 40), obejmująca zasięgiem Oceanię i Europę, druga o 2N= 42, obejmująca Azję (Amori i Cristaldi 1999, Long 2003).

Szczur śniady jest mniejszy od szczura wędrownego Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769). Długość ciała osobnika dorosłego populacji środkowoeuropejskiej wynosi 160-254 mm, długość ogona 180-252 mm, masa ciała 175-200 (300) g. Pysk bardziej zaostrzony niż u szczura wędrownego, charakteryzuje się też większym okiem i uchem. Ucho po przyłożeniu do głowy dochodzi zwykle do oka lub je przykrywa. Ogon długości ciała lub dłuższy, jednobarwny, ciemny, mniej masywny w porównaniu ze szczurem wędrownym.

Spotykane są trzy odmiany barwne: (1) łupkowoczarna, (2) brunatna (podobna w umaszczeniu do szczura wędrownego) i (3) żółtawa (aguti). Brzuch zwykle jaśniejszy, barwy od łupkowoszarej do prawie białej. Spotykane są również formy o ubarwieniu pośrednim oraz osobniki melanistyczne. Podobny do szczura wędrownego, z którym może być mylony.

W niewoli żyje do 4 lat. Poliestralny (wiele rui w ciągu roku), ciąża trwa zwykle 21-23 dni, samica rodzi zwykle 7-8 młodych, które po 3-4 tygodniach usamodzielniają się i opuszczają gniazdo. Samica w ciągu życia może wydać od 14 do 42 miotów (Figala 1964). Prowadzi nocny tryb życia, aktywny jest głównie o zmierzchu i przed wschodem słońca (Figala 1965a). Odżywia się przede wszystkim pokarmem roślinnym, zjada również drobne bezkręgowce. Łatwo przystosowuje się do nowego pokarmu. Po zawleczeniu szczura na Hybrydy w odchodach znajdowano skorupy jaj, muszle i pióra (McDonald i in. 1997).

Szczur śniady zamieszkuje przede wszystkim ciepłe rejony świata, unikając obszarów zimnych. Mimo że przemieszcza się na statkach i zamieszkuje porty, pływa niechętnie, natomiast doskonale się wspina. Zamieszkuje przede wszystkim wyższe kondygnacje budynków, zwykle strychy. W warunkach śródziemnomorskich z powodzeniem buduje gniazda na drzewach, które wyglądem przypominają gniazda wiewiórek (Kahmann i Haedrich 1957). W warunkach polskich spotykany jest przede wszystkim w stodołach oraz pod sągami drewna i desek. W ostatnich dekadach szczury śniade stwierdzane były głównie na terenach wiejskich (Cichocki i in. 2005).

Datowanie i określenie kierunku dyspersji szczurów śniadych jest bardzo utrudnione ze względu na ich okresowe liczne pojawy, a następnie wycofywanie się z zajętych obszarów. Przyjmuje się, że najwcześniejsze informacje o pojawieniu się szczura śniadego w Europie pochodzą z wysp śródziemnomorskich i Półwyspu Apenińskiego. Szczątki kopalne szczura, datowane na 3500 lat p.n.e., odkryto na Korsyce i na obszarze obecnych Włoch (Burt 2006). Na Balearach szczur śniady pojawił się w pierwszym wieku p.n.e. (Long 2003). Przypuszcza się, że w tym czasie występował on i rozprzestrzeniał się w granicach Cesarstwa Rzymskiego. W 429 p.n.e. w Grecji miała miejsce zaraza, której przypuszczalnym przenosicielem były gryzonie, zwłaszcza szczury (Burt 2006).

Nowe dane sugerują natomiast, że inwazja szczura śniadego w głąb Europy miała miejsce znacznie wcześniej. Na terenie Szwajcarii występował już w okresie późnego brązu, czyli około IX wieku p.n.e., a we Francji w pierwszych wiekach n.e. (Long 2003). Rozprzestrzeniał się w tym rejonie wzdłuż Renu i Rodanu. Pierwsze obserwacje w Anglii szacowane są na I-IV w n.e. (Lever 1985). Wzmianki o szczurze śniadym na terenie Włoch, Szwecji i Polski pochodzą również z późnej epoki żelaza (Long 2003, Burt 2006).

Duża fala migracyjna szczurów przypada na okres wojen krzyżowych i powracania do Europy krzyżowców (Lever 1985). Wraz ze szczurem została tu zawleczona jedna z najgroźniejszych chorób - dżuma. Roznosiły ją pchły Xenopsylla cheopis, których żywicielem były szczury. Pierwsza epidemia dżumy, która objęła zasięgiem obszar Morza Śródziemnego, miała miejsce w 541 roku n.e. (Burt 2006). W 1346 roku Europę pustoszy kolejna epidemia dżumy nazywanej "czarną śmiercią". Obszar epidemii w Polsce pokrywa się z występowaniem szczura śniadego w średniowieczu. Po II wojnie światowej w latach 50. i 60. nastąpił wyraźny wzrost populacji szczura śniadego, także na terenie Polski.

Status populacyjny szczura śniadego w krajach sąsiadujących z Polską nie jest dobrze znany. Ostatnie informacje o występowaniu szczura śniadego na Słowacji pochodzą z lat 60. XX wieku. Szczury obserwowane były w porcie rzecznym na Dunaju w Bratysławie (Figala 1965 b). W Czechach populacja szczura śniadego utrzymuje się tylko w północnych rejonach kraju (Hanzal 1992). W latach 1945-1991 obserwowana była tam powolna ekspansja tego gatunku, która obejmowała niewielki obszar w dorzeczu Łaby. Pojedyncze stanowiska rozproszone są również na obszarze południowo-wschodnich Niemiec. Populacja szczura śniadego obejmuje znaczną część Niemiec włącznie z wybrzeżem (Haferkorn i in. 1991, Amori i Cristaldi 1999). W latach 60. gatunek stwierdzany był również na Białorusi (Serzhanin 1961) oraz w obwodzie Kaliningradzkim, na Litwie, Łotwie i w Estonii (Amori i Cristaldi 1999). Najnowsze prace dotyczące fauny Wilna wskazują, że w tym mieście jest to jednak gatunek rzadki (Baranauskas i in. 2005). Rozmieszczenie geograficzne szczura śniadego ma zazwyczaj charakter dysjunktywny. Stałe populacje utrzymują się głównie na wybrzeżach (Kučeruk i Lapšov 1995).

Najstarsze szczątki szczura śniadego na terenie Polski znane są z wykopalisk archeologicznych datowanych na IV-VIII wiek i pochodzą ze Szczecina (Brodniewicz 1969). Dane archeologiczne wskazują, że średniowieczne stanowiska gatunku zlokalizowane były wzdłuż Odry; szczura śniadego odnaleziono bowiem w materiale kostnym z Wolina, Szczecina, Wrocławia i Opola. Kolejne stanowiska z tego okresu zlokalizowane są w okolicach Trzebnicy oraz w Niemczy. Stanowisko w Opolu jest zarazem najdalej wysuniętym na południe miejscem bytowania gatunku w średniowiecznej Polsce (Wyrost 1994). Ponadto w średniowieczu szczur stwierdzany był w Sieradzu, w Radaczu koło Szczecinka, na Pomorzu, zamieszkiwał również port gdański. W Polsce najdalej wysunięte na wschód było stanowisko w Czersku koło Piaseczna (Wyrost 1994).

Informacje z połowy XIX wieku wskazują, że w tym okresie nie obserwowano szczurów śniadych w Warszawie (Wałecki 1881). Dane Paxa (1925) dowodzą natomiast, że na początku XX w. gatunek ten był notowany w zachodniej Polsce. Po 1945 roku wykazano go z 15 stanowisk zlokalizowanych na Pobrzeżu Bałtyku, Pojezierzu Pomorskim, Dolnym i Górnym Śląsku oraz w Sławotyczach na wschodzie Polski (Raczyński 1983, Kowalski, Ruprecht 1984). Pod koniec lat 40. szczury śniade stwierdzano w Gdańsku i Gdyni (Przyborowski 1948). Na początku lat 60. wykazywano je z Bydgoszczy (Brodniewicz i in. 1963) i Szczecina (Golba i in. 1963). W tym okresie gatunek nie był podawany z pobliskiego Torunia (Brodniewicz i in. 1963).

W drugiej połowie XX w. szczur śniady występował również w miastach leżących nad Odrą. We Wrocławiu jeszcze w latach 60. był określany jako liczny (Czyżewski 1950, Chudoba i in. 1963). Szczury śniade spotykano również w Opolu, Kędzierzynie-Koźlu i w okolicach Raciborza (Raczyński 1983, Sałata-Piłacińska 1994). W tym okresie stwierdzano je również w Głogowie i Krośnie Odrzańskim, jak też w pobliskich miejscowościach - Starej Koperni i Szprotawie (Raczyński 1983).

Najnowsze dane krajowe wskazują na obecność szczura śniadego w siedmiu miejscach na terenie województwa lubuskiego (Cichocki i in. 2005), w obrębie niewielkiego obszaru nadodrzańskiego przy granicy z Niemcami w południowo-zachodniej części województwa. Szczur śniady jest obecnie gatunkiem zanikającym zarówno w Polsce, jak i Europie. Nie należy jednak wykluczać istnienia jeszcze niewielkich izolowanych populacji, zwłaszcza w miastach, w których był niegdyś stwierdzany, np. we Wrocławiu, Opolu bądź też w dużych miastach portowych.

Występowanie szczura śniadego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej (Draus 2003) - na izolowanym obszarze z daleka od głównych dróg wodnych, gdzie nigdy ten gatunek nie występował - wydaje się mało prawdopodobne i wymaga sprawdzenia.

Istnieje duże prawdopodobieństwo występowania tego gatunku w Parku Narodowym "Ujście Warty", jakkolwiek unika on terenów zalewowych. Najnowsze stanowiska z województwa lubuskiego zlokalizowane są na terenie Krzesińskiego Parku Krajobrazowego.

Nie rozpoznany.

Szczury bywają nosicielami ponad 70 chorób i z tego powodu są urzędowo zwalczane. Miejscami w dogodnych warunkach życiowych mogą stanowić problem społeczny, powodując straty w przechowywanej żywności. Ze względu na tendencje zanikania tego gatunku jego szkodliwość w Polsce wydaje się marginalna.

Szczur śniady współcześnie jest gatunkiem zanikającym, przede wszystkim ze względu na nowoczesne i skuteczne sposoby deratyzacji oraz zmiany w technologiach budowlanych. Wydaje się, że traci on warunki swojej dalszej ekspansji, jakkolwiek postępujące ocieplanie się klimatu może spowodować poprawę warunków rozwoju i wzrost zasięgu lokalnych populacji w perspektywie najbliższych dekad. Populacja w dorzeczu Odry prawdopodobnie utrzymuje się na tym samym niskim poziomie jak dawniej. W wyniku zahamowania transportu rzecznego zmniejszony został dopływ do niej osobników z zewnątrz. Współczesne dane wskazują, że populacja ta w znacznej mierze jest izolowana.

The South-East Asia is probably the place of origin of Black Rat. The species occurs mainly in the warm parts of the world and avoids the areas of cold climate. It is very difficult to determine the period of appearance and establish the routes of dispersion of Black Rat because of its repeated mass invasions and withdrawals from the colonized areas. The invasion of Black Rat in Europe took place probably during the Bronze Age. An increase in its numbers was accompanied by the outbreaks of the plague, which appeared regularly in various parts of Europe until World War I. A distinct increase in the population of Black Rat occurred in Europe including Poland after World War II, during the 1950s and 1960s. Right now Black Rat is a declining species in both Poland and Europe. According to the most recent data, it was found at seven localities in the Lubuskie Voivodeship.