Sefrania bleusei Pic, 1899
sefrania poznańska

 introdukcja bieżąca, ostatnie ćwierćwieczeintrodukcja/inwazja transoceaniczna, czyli międzykontynentalnaRodzina  Dermestidae  skórnikowate
Rząd  Coleoptera  chrząszcze
Gromada  Insecta   owady
Typ  Arthropoda  stawonogi
 
 
 
 
 
   

powiększ

powiększ

   
Locus typicus/Terra typica  

Kraje Maghrebu.

   
Pierwotna ojczyzna gatunku  

Prawdopodobnie Afryka Północna, ale nie jest wykluczone, iż także ten obszar został zajęty przez S. bleusei w wyniku wcześniejszej inwazji z Afryki równikowej lub południowej.

   
Podstawowe cechy morfologiczne  

Drobny chrząszcz o długości ciała 5-6 mm i jasnobrunatnym ubarwieniu z wyraźnym owłosieniem. Samce są smuklejsze, z bardzo wydłużoną buławką czułków (Ruta i in. 2004).

   
Biologia, ekologia  

Liczne larwy, setki wylinek, imagines (samce i samice) stwierdzono w suchych zbiorach kręgowców (ryby i płazy), a także w hodowlach owadów i w suchych kolekcjach tychże. Natomiast przy szybach zamkniętych okien stwierdzono gromadzenie się wyłącznie samców, co mogłoby świadczyć o tym, iż tylko one uczestniczą w przelotach.

   
Okoliczności poprzedzające pojawienie się gatunku w Polsce  

Gatunek ten - znany jedynie z Afryki Północnej (Algieria, Maroko, Tunezja; Hava 2003) - nie był wcześniej podawany z Europy i dopiero jego masowe występowanie stwierdzone na uczelni poznańskiej można uznać za początek inwazji na kontynencie europejskim. Obecnie wiadomo, iż sefranię stwierdzono także we Francji (Loebl i Smetana 2007), czego można się było spodziewać z racji licznych kontaktów tego kraju z obszarem Maghrebu.

   
Ekspansja/inwazja w Polsce, czas i miejsce  

W 1988 r. stwierdzono masowe wystąpienie tego gatunku w zbiorach przyrodniczych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Nie można wykluczyć, iż pierwsze osobniki pochodziły z kolekcji afrykańskich zdeponowanych w muzeum uniwersyteckim przez prof. S. Lisowskiego w poprzednich dekadach. Mógł być to także wynik zawleczenia do Collegium Maius UAM z przesyłką pocztową zawierającą okazy muzealne, co przypomina kazus Attagenus smirnovi (zob. charakterystykę tego gatunku) i może być początkiem inwazji, podobnie jak to stwierdzono w tamtym przypadku. Taką możliwość sugeruje fakt powtórnego stwierdzenia sefranii w nowych pomieszczeniach muzeum uniwersyteckiego w kampusie UAM na Morasku (S. Konwerski, in litt.).

   
Występowanie na terenach chronionych  

Brak informacji.

   
Wpływ na ekosystemy i gatunki rodzime  

Brak danych.

   
Szkodliwość, profilaktyka i zwalczanie  

Masowość zjawiska skłania do traktowania sefranii jako potencjalnego szkodnika magazynowego o znaczeniu lokalnym, co dotyczy zarówno kolekcji zoologicznych, jak i np. składów przemysłu skórzanego. Możliwości inwazyjne gatunku są jednak raczej bardzo ograniczone, gdyż stwierdzony w Poznaniu przypadek wskazuje na dokonywanie przelotów wyłącznie przez samce; spostrzeżenie to wymaga jednak potwierdzenia przez dalsze badania. Gatunek powinien być zaliczony do szkodników kolekcji zoologicznych i należy zastosować wobec niego rutynowe czynności dezynsekcyjne.

   
Prognoza  

O ile potwierdzi się spostrzeżenie poznańskie, iż przelotów dokonują wyłącznie samce - może to przyhamować w istotny sposób przebieg dalszej inwazji i uzależnić jej przebieg od kolejnych "zawleczeń kolekcyjnych" - tym razem już z ośrodka poznańskiego.

   
Literatura  
  • Háva J. 2003. World Catalogue of the Dermestidae (Coleoptera). Studie a zaprávy Oblastniho musea Praha-východ, Suplementum 1: 1-196.
  • Loebl I., Smetana A. (eds) 2007. Catalogue of Palaearctic Coleoptera, Volume 4, Elateroidea - Derodontoidea - Bostrichoidea - Lymexyloidea - Cleroidea - Cucujoidea. Apollo Books, Stenstrup, 1-935.
  • Ruta R., Konwerski S., Kadej M., Herrmann A., Lasoń A. 2004. Three species of dermestid beetles (Coleoptera: Dermestidae) new to the Polish fauna with remarks on dermestids introduced to Poland. Polskie Pismo Entomologiczne 73: 307-314.
   
Streszczenie  

Sefrania bleusei Pic was described from North Africa (Maghreb) and until recently reported only from this region. At the end of the 1980s it was found in Poland in natural collections of the University of Poznań, which may be considered as the start of its invasion in Europe; in the next decades it was found also in France. Its larvae are probably able to tolerate a great variety and texture of foods because their sloughs were found in both "dry" collections of vertebrates (fish and amphibians) and in entomological collections, and also in laboratory cultures of insects. Observations which have been done hitherto show that only males are able to fly, which restrains to some extent the spontaneous expansion of the species. Nevertheless, it is probable that Sefrania bleusei will be introduced to e.g. stores of raw materials and articles of animal origin where it could cause damage.

   
Opracowanie  Jerzy Pawłowski
   
 

COPYRIGHT © IOP PAN 2008-2014